Piano poetsen: een oefening voor de oriëntatie op het klavier

Na een lange zomervakantie durft het wel eens gebeuren dat er wat stof op de piano ligt, en dat is uiteraard niet de bedoeling. Heb je een kleuter of (jong) kind in huis dat graag helpt poetsen? Dan kan onderstaande opdracht heel wat piano-plezier brengen! Het doel van de oefening is dat je kind zich leert oriënteren op het klavier, en uiteraard dat de piano nadien proper is ;-).

Wat leert je kind door deze oefening?

• Patronen van de zwarte toetsen herkennen,
• Cijfers van de vingerzettingen,
• Vingers tegelijk en los van elkaar gebruiken, met beide handen,
• Namen van de witte toetsen en de juiste toets terugvinden op het klavier.

Wat heb je nodig?

• Een denkbeeldige vochtige doek en een denkbeeldige handdoek,
• Een dobbelsteen,
• Eventueel een spel visjes vangen met notennamen, of kaartjes met notennamen,
• Je vingers! En die vingers krijgen cijfers, we noemen dat de vingerzettingen. Duimen krijgen cijfer 1, wijsvingers zijn 2, middelvingers 3, ringvingers 4 en pinken uiteraard 5. Ook altijd leuk om dat even samen te tekenen: teken beide handen na op een blad papier en schrijf de cijfers bij de juiste vingers.

Wij beginnen met de zwarte toetsen te poetsen. Bekijk deze eens goed, ze liggen niet kriskras door elkaar maar vormen een patroon. Zo is er steeds een groepje van twee zwarte toetsen, de zwarte tweeling, afgewisseld met een groepje van drie zwarte toetsen, de zwarte drieling. Helemaal aan de linkerkant van de piano is een eenling. Een beetje gek, die eenling, maar men moest ergens het klavier van de piano stoppen. In plaats van dat net na een tweeling of drieling te doen werd besloten om dat midden in een drieling te doen. Vandaar die eenling.

Deze zwarte eenling kunnen we makkelijk poetsen: neem de wijsvinger één hand (dit is een denkbeeldig vochtig doekje) en veeg over de zwarte eenling terwijl je de toets ook indrukt. Neem daarna de wijsvinger van je andere hand (dit is een denkbeeldig handdoekje) en doe hetzelfde om de toets af te drogen.

We gaan verder met de zwarte tweelingen. Hiervoor gebruiken we de tweede en derde vinger van je hand, alsof je de letter 'V' maakt met je vingers. Strijk eerst met de vingers van je ene hand over een zwarte tweeling en druk de toetsen in om ze met een denkbeeldige vochtige doek proper te maken, nadien met de andere hand om ze te drogen met een denkbeeldige droge doek. Poets op die manier alle zwarte tweelingen op het klavier.

Dan moeten we enkel nog de zwarte drielingen poetsen. Hiervoor gebruiken we onze drie lange vingers, dat zijn wijsvinger, middelvinger en ringvinger, oftewel vinger 2, 3 en 4. Ga op dezelfde manier tewerk als voor de zwarte tweelingen… en alle zwarte toetsen zijn gepoetst!

Tijd voor de witte toetsen. Deze toetsen krijgen namen: do, re, mi, fa, sol, la, si do. Hoe weet je nu welke naam bij welke toets hoort? Dat kan je zien aan de hand van de patronen in de zwarte toetsen. Zo is do de witte toets aan de linkerkant van de zwarte tweeling en mi de witte toets aan de rechterkant van die zwarte tweeling. Middenin de zwarte tweeling ligt re. Aan de linkerkant van de zwarte drieling ligt fa, aan de rechterkant si. Middenin de zwarte drieling liggen fa en sol. Zwarte tweelingen en zwarte drielingen komen over heel het pianoklavier terug, dus er zijn ook meerdere do's, re's, mi's, fa's enzovoorts.

Je kan zelf kiezen in welke volgorde je de witte toetsen gaat poetsen. Je kan de volgorde van de noten aanhouden en van laag naar hoog poetsen (do, re, mi, fa, sol, la, si, do) of van hoog naar laag (do, si, la, sol, fa, mi, re, do). Of je kiest willekeurig een noot uit. Wij gebruiken soms een spelletje 'visjes' vangen om de volgorde te bepalen: we visten een visje op, aan de onderkant van het visje staat een noot geschreven, en die noot gingen we dan poetsen. Zo visten we verder totdat alle visjes gevangen waren en alle witte toetsen gepoetst waren.

Maar hoe doe je dat nu, zo'n witte toets poetsen? Daarvoor heb je die dobbelsteen nodig. Bepaal eerst welke noot je gaat poetsen en gooi daarna met de dobbelsteen. Gooi je 1, 2, 3, 4 of 5 dan poets je de toets met die vinger. Gooi je een 6, dan mag je zelf kiezen met welke vinger je gaat poetsen. En dan poetsen we de witte toetsen net zoals we dat deden met de zwarte: strijk met de juiste vinger over de toets terwijl je die indrukt, eerste met de ene hand (vochtig doekje), daarna met de andere (handdoek).

Voila, onze piano is helemaal proper! Maar… poetsen moet regelmatig gebeuren, dus je kan deze oefening zeker nog eens herhalen!

Noten:

• Een standaard piano heeft 88 toetsen, en daarop is deze tekst gebaseerd. Sommige oudere piano's hebben enkele toetsen minder, sommige vleugelpiano's dan weer enkele toetsen meer. En een keyboard heeft meestal nog minder toetsen, maar da's dan ook geen piano ;-)

• Ik deed de oefening met een leerlinge die al wat pianolessen gehad heeft en dus de meeste witte toetsen wel vlot kan terugvinden en benoemen. Maar je kan de oefening ook gebruiken om een kind voor het eerst kennis te laten maken met de namen van de noten en hun ligging op het klavier, al ga je dan wel zelf moeten assisteren.

• Om een piano 'echt' te poetsen gebruik je enkel een licht vochtige doek en zeker geen natte doek! Als de toetsen echt vuil zouden zijn kan je eventueel een beetje milde zeep of schoonmaakmiddel gebruiken, maar zeker geen bijtende stoffen. Zeker bij oude piano's opletten met chemicaliën zodat de toetsen niet beschadigd zouden raken.

• Om je piano proper te houden en overdreven poetswerk te vermijden dek je best de toetsen af na het spelen. De meeste piano's hebben een klep die je kan dichtdoen. Heb je een digitale 'stage'piano zonder hoes of klep, dan kan je eventueel zelf een doek of sjaal voorzien om over de toetsen te leggen. Zo vermijd je ook dat er stof tussen te toetsen komt en deze slecht contact geven.

• En de allerbelangrijkste tip om je piano proper te houden: was je handen voor je speelt! Zeker als je vlak ervoor gegeten hebt, of buiten gespeeld hebt. En hou eten, drinken, snoep, kauwgom, ... ver uit de buurt van je piano. Juist ja, beter voorkomen dan ...